بسمه تعالی

یاتاقان چیست و چه کاربردهایی دارد؟

امروزه مهندسی، علوم و فنون بی شماری را شامل میشود که در طی سالیان طولانی عمر بشر در کره زمین و توسط پیشینیان به ما ارث رسیده و ما هم به سهم خود بر آن می افزاییم و تحویل نسل بعدی میدهیم.
برای باتجربه ترین و علمی ترین افراد، شناخت انواع علوم مهندسی و تسلط بر آن میسر نیست.
از جمله این علوم و فنون رشته مهندسی متالورژی است و خوشبختانه در بسیاری از دانشگاههای کشور این رشته از مقطع فوق دیپلم تا دکتری تدریس میشود.
در این رشته الفبای کار با کلیه فلزات آموزش داده میشود و تعدادی از فلزات پرکاربرد مثل فولادها، آلیاژهای مس، آلیاژهای آلومینیوم و اخیرا آلیاژهای تیتانیوم با جزئیات بیشتری تدریس می شوند.
بنده کارشناسی متالورژی را از دانشگاه علم و صنعت و با آموزش تحت نظر اساتید محترم آنجا و بویژه چهره ماندگار کشور جناب استاد حجازی، اخذ کردم و بلافاصله در یکی از صنایع بسیار خوب کشور مشغول بکار شدم که خود بهترین شیوه برای استفاده از آموخته ها بود. فرصتی که برای خیلی ها پیش نمی آید و بسیاری از آموختنی ها با گذر زمان برایشان فراموش می شود.
پس از 14 سال از فارغ التحصیلی با کوله باری از تجربه، توفیق تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و زیر نظر بهترین اساتید روسی دانشگاه ماتی برایم فراهم شد. قدر آن سالها را هم بخوبی دانستم و سعی می کردم با نظم و ترتیب از هر جلسه کلاس بهره خود را ببرم.
موضوعاتی را که تحت عنوان خدمات مهندسی سعی در بازنشر آنها دارم مواردی هستند که توفیق کار در آنها برایم فراهم شد. هر موضوع در جای خود یک مشکل جدی برای صنعت مربوطه بود و با آموزه های خوبی که دیده بودم و با مطالعات گسترده سعی در حل آن موضوع می کردم و الحمدلله مواردی که به نتیجه رسید فراوان و مواردی که انجام نشد بسیار کم و اندک هستند.
هدف از ارائه آنها این است که اگر کسی در گوشه ای از این کشور بزرگ به این مشکل برخورد بتوانیم در حل آن مسئله کمک کنیم و بعلاوه بر اطلاعات علمی مهندسین و متخصصین در وسع خود بکوشیم.
خدمات مهندسی
یاتاقان
لحیم کاری سخت
جوشکاری
عملیات حرارتی
آبکاری
آندایز
الکتروپولیش
متالورژی پودر
ریخته گری
مدلسازی
پوشش شیشه
ساخت کوره
ساخت دستگاه جوش اصطکاکی

معنی لغوی یاتاقان
یاتاقان معادل کلمه Bearing در زبان انگلیسی است. یعنی جسمی که بین دو قطعه متحرک قرار میگیرد و از سایش آنها جلوگیری می کند مانند انواع چرخ ها و محور درون چرخ که بوفور در انواع ماشینهای مختلف وجود دارند.

انواع یاتاقان
یاتاقان صنعتی و آماده مثل انواع Ball bearing و Roll bearing که شرکت های سازنده آنها را بر اساس مصارفشان و ابعاد دقیقی که دارند تولید می کنند. موضوع بحث ما این نوع یاتاقان نیست و نوعی است که در ادامه توضیح داده میشود.
یاتاقانهای ساختنی
معمولا چرخ ها و محورها را از انواع فولاد می سازند. برای افزایش عمر این دو قطعه از قطعه ای بین آن دو به نام یاتاقان استفاده میشود که اغلب داخل چرخ قرار گرفته و ثابت میشود و البته میتواند بر روی محور نیز قرار داده شود و یا بصورت مستقل و به عنوان یک بوش بین دو قطعه قرار گیرد .
انواع یاتاقان متناسب با سرعت و فشار بین چرخ و محور ساخته میشوند.
انواع یاتاقانهای ساختنی:
از نظر محل استفاده: یاتاقانهای شعاعی – یاتاقانهای کف گرد
از نظر آلیاژ: برنجی – برنزی- آلومینیومی- سرب قلع – قلع سرب و البته گاهی هم غیر فلزات
از نظر نحوه تولید: دستی - ریخته گری – پاشش فلز – آبکاری – متالورژی پودر
یکی از منابع علمی خوب برای شناخت انواع یاتاقانهای ساختنی کتاب
ASM Metals HandBook Volume 02 - Properties and Selection Nonferrous
است و دلیل آن هم این است که بطور عمده در ساخت یاتاقانها از فلزات غیرآهنی استفاده میشود.